Έχουν μέλλον οι σύλλογοι των Κωνσταντινουπολιτών;

Στις 18 Μαρτίου 2023, η Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών (Οι.Ομ.Κω.) οργάνωσε ημερίδα με τίτλο: «Το μέλλον και οι προοπτικές της Συλλογικής Δράσης των Κωνσταντινουπολιτών».

Στο σκεπτικό που οργανώνεται η Ημερίδα, μαζί με το μέλλον των συλλόγων μας τίθεται και ο προβληματισμός για το μέλλον της Κοινότητας μας στην Πόλη.

Παρακάτω παρουσιάζουμε κάποιες σκέψεις και ένα σχέδιο, για τα θέματα που δεν απασχολούν μόνο τους συμμετέχοντες στην Ημερίδα, αλλά και τον καθένα που τον αγγίζει η Πόλη και η Πολίτικη Ρωμηοσύνη.

Γιατί ιδρύσαμε συλλόγους στην διασπορά

Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης μέσα σε δύο δεκαετίες (1955 – 1975) αναγκάστηκαν, εν πολλοίς βίαια, να εγκαταλείψουν την γενέτειρα και τις προγονικές εστίες τους. Το ποσοστό αυτών που έφυγαν αντιστοιχεί στο 93 % του συνόλου των Ελλήνων που ζούσαν στην Πόλη, στις αρχές της δεκαετίας του ’50.

Το μεγαλύτερο τμήμα τους εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη. Εδώ ίδρυσαν συλλόγους που προστέθηκαν σε άλλους, οι οποίοι ήδη υπήρχαν, από την περίοδο της πρώτης προσφυγιάς μετά το 1922. Με τον ερχομό των νεοπροσφύγων Πολιτών, αναζωογονήθηκαν και οι σύλλογοι αυτοί.

Οι Πολίτες ίδρυσαν τους συλλόγους τους, σε αντιστοιχία με την κοινοτική και σωματειακή οργάνωση που είχαν στην Κωνσταντινούπολη. Αυτοί ήταν κυρίως σύλλογοι τοπικοί, αθλητικοί, αποφοίτων σχολών κ.α.

Οι σύλλογοι των Πολιτών στέγασαν τις αναμνήσεις των ανθρώπων, που τις μετέφεραν από την προγενέστερη ζωή τους στην Πόλη. Στην πορεία του χρόνου, δεν μπόρεσαν να υπερβούν αυτό το πλαίσιο και παρέμειναν «κοινότητες μνήμης».

Το τέλος του κύκλου

Ο κύκλος των συλλόγων μας, έτσι όπως ιδρύθηκαν και λειτούργησαν, πλέον κλείνει, εάν ήδη δεν έχει κλείσει. Οι αντικειμενικοί λόγοι είναι δύο. Αφενός κλείνει ο βιολογικός κύκλος της πρώτης γενιάς των νεοπροσφύγων Κωνσταντινουπολιτών. Αφετέρου η κοινότητα αυτή πλέον δεν τροφοδοτείται με νέες αφίξεις προσφύγων από την Πόλη, αφού ο πληθυσμός των ομογενών μας εκεί, έχει συρρικνωθεί στις 2000 περίπου, οι οποίοι παραμένουν στις εστίες τους.

Οι Κωνσταντινουπολίτες που συμμετέχουμε στις δραστηριότητες των συλλόγων μας, και βλέπουμε ότι έχει κλείσει ο κύκλος ζωής τους, μπορούμε να ανοίξουμε έναν νέο κύκλο δράσης και οργάνωσης. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι να διατηρήσουμε και να μεταφέρουμε τον πολιτισμό της Πολίτικης Ρωμηοσύνης στο μέλλον. Αλλά ακόμη περαιτέρω, ο πολιτισμός μας που διαμορφώθηκε στην μήτρα του Ελληνισμού της καθ’ ημάς Ανατολής, να γίνει σημείο αναφοράς στην νεοελληνική κοινωνία.

Επομένως καλούμαστε από κοινότητα αναμνήσεων να μεταβούμε σε ένα στάδιο δημιουργίας νέας συλλογικότητας, που θα βασίζεται σε ιδέες, στην πολιτιστική ταυτότητα του Ρωμηού της Πόλης και στην δράση που θα πηγάζει από αυτά τα στοιχεία.

Το παράδειγμα των ΑΕΚ και ΠΑΟΚ

Στο σημείο αυτό, για την καλύτερη κατανόηση της προτεινόμενης μετάβασης, θα επικαλεστώ το παράδειγμα των αθλητικών συλλόγων της ΑΕΚ και του ΠΑΟΚ. Πρόκειται για δύο συλλόγους που ιδρύθηκαν από Κωνσταντινουπολίτες σχεδόν πριν από ένα αιώνα. Οι ιδρυτές τους έχουν εκλείψει, όμως οι σύλλογοι παραμένουν κραταιοί μέχρι σήμερα. Αυτό οφείλεται επειδή με αυτούς ταυτίστηκαν κυρίως οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και οι απόγονοι τους. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται η ‘ιδέα’ που προανέφερα. Και η αθλητική δράση, μέσα από τα διάφορα ερασιτεχνικά τμήματα τους, έγινε το όχημα με το οποίο πορεύτηκαν οι δύο σύλλογοι μέσα στον χρόνο. Δεν παραβλέπουμε την πρωταρχική επίδραση του λαοφιλούς ποδοσφαίρου, στην πορεία αυτή. Όμως δεν μπορούμε να μην λάβουμε ως στοιχείο παραδειγματισμού, την λειτουργία των φυτωρίων αθλητών στους δύο συλλόγους.

Οι δύο πυλώνες

Το επόμενο στάδιο ή ο νέος κύκλος στον οποίο θα πρέπει να μεταβούμε, θα βασίζεται σε δύο πυλώνες.

1^ος: Ο διαχρονικός πολιτισμός του Ελληνισμού της Πόλης. Η διατήρηση, η προβολή και διάδοση του μέσω της δημιουργίας οργανωμένων, μόνιμων δομών που θα καλύπτουν όλες τις μορφές του λαϊκού και έντεχνου πολιτισμού μας.

2^ος: Η σύνδεση με την Κοινότητα μας στην Πόλη, με περισσότερα και μονιμότερα δίκτυα.

Γνωρίζοντας ότι η Κωνσταντινούπολη, με την ιστορία της, με την πνευματική της έλξη, ασκεί διαχρονικά επιρροή σε Έλληνες πέρα από τους Κωνσταντινουπολίτες, εκτιμούμε ότι οι προαναφερόμενοι δύο πυλώνες δεν αφορούν μόνο όσους έχουμε γεννηθεί και ζήσει στην Πόλη. Επομένως στην υλοποίηση αυτών έχουν θέση όσοι πιστεύουν και θέλουν να συμβάλουν, ανεξαρτήτως καταγωγής.

Για την πραγματοποίηση του 1^ου πυλώνα, η πρόταση είναι να δημιουργηθούν δομές, όπως για παράδειγμα, χορωδία, θεατρικό, χορευτικό και εν γένει σε κάθε διακριτή μορφή έντεχνης τέχνης, όπου υπάρχει δημιουργία που φέρει την σφραγίδα της Πόλης.

Ανάλογες δομές προτείνεται να δημιουργηθούν και στις μορφές του λαϊκού πολιτισμού της Πόλης, όπως είναι η πολίτικη κουζίνα, τα λαϊκά πανηγύρια κ.α.

Αυτές οι δομές θα λειτουργήσουν ως μηχανισμοί συσπείρωσης ανθρώπινου δυναμικού και εστίες διατήρησης και αναπαραγωγής του πολιτισμού μας.

Όπως προαναφέραμε, θα απευθύνονται και θα αντλήσουν ανθρώπινο δυναμικό από την ευρύτερη κοινωνία. Ο δικός μας ρόλος θα είναι αυτός της γέφυρας, μεταξύ του πολιτισμού μας και του ευρύτερου κοινού.

Η πρωταρχική παράμετρος για την επιτυχία της προσπάθειας, είναι η προσέλκυση της μαθητικής και της φοιτητικής νεολαίας, ανεξάρτητα από καταγωγή, σε αυτές τις δομές. Γι’ αυτό κατά προτεραιότητα θα πρέπει να συσταθεί ένα συντονιστικό όργανο επικοινωνίας με την εκπαιδευτική κοινότητα, υπό την Οι.Ομ.Κω..

Η δημογραφική ενίσχυση της Κοινότητας

Ο 2^ος πυλώνας των πολλαπλών συνδέσεων με την Κοινότητα μας στην Πόλη, μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο για την δημογραφική ενίσχυση αυτής.

Γνωρίζουμε ότι η Κοινότητα μας πλέον βρίσκεται κάτω από το αριθμητικό κατώφλι που θα μπορούσε να αναπαραχθεί. Επομένως για την ύπαρξη της είναι μονόδρομος η δημογραφική ενίσχυση της, από άλλες ανθρώπινες πηγές. Εάν θέλουμε να συνεχίσει η ύπαρξη της Κοινότητας μας στην Πόλη, διατηρώντας τα χαρακτηριστικά της ιστορικής ταυτότητας της, η πιο κατάλληλη πηγή είναι ο εκτός Πόλης Ελληνισμός.

Καθοριστική παράμετρος για την δημογραφική τόνωση της Κοινότητας μας, από τον οικουμενικό Ελληνισμό, είναι η ύπαρξη των κατάλληλων πολιτικών συνθηκών. Όμως αυτό το θέμα δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου.

Αλλά ακόμη και στις ιδανικές πολιτικές συγκυρίες, η μετοίκηση, εγκατάσταση και ενσωμάτωση στην Κοινότητα μας, Ελλήνων από το εξωτερικό, δεν είναι εφικτή εάν δεν υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό.

Ο πολλαπλασιασμός των συνδέσεων μας με την Κοινότητα της Πόλης, χρησιμοποιώντας ως μοχλό και τον 1^ο πυλώνα, θα διαμορφώσει το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό.

Δομές αντίστοιχες στις εκκλησιαστικές

Μία πολύ σημαντική παράμετρος στο θέμα των συνδέσεων, είναι η εξής. Η συχνή επαφή και σε πολλά επίπεδα με την Κοινότητα μας στην Πόλη, δημιουργεί σε αυτή την πεποίθηση ότι δεν είναι ξεχασμένη, δεν είναι μόνη και αβοήθητη. Επομένως οι συνδέσεις έχουν και ρόλο τονωτικό της Κοινότητας μας.

Αλλά λειτουργούν και αμφίδρομα. Η συχνή επαφή με την Κοινότητα μας, τροφοδοτεί και εμάς με τα βιωματικά στοιχεία που θα τονώσουν την προσπάθεια μας.

Η καλύτερη οργάνωση του 2ου πυλώνα, θα μπορούσε να γίνει εάν δημιουργήσουμε στην διασπορά, δομές που θα αντιστοιχούν στην εκκλησιαστική διοίκηση της Πόλης. Δηλαδή στην Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως που διαιρείται σε εκκλησιαστικές περιφέρειες και τις μητροπόλεις Χαλκηδόνος, Δέρκων και Πριγκηποννήσων.

Η δημιουργία αντίστοιχων δομών, θα διευκολύνει την σύνδεση με τις εκκλησιαστικές αρχές της Πόλης που παίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινοτική ζωή των ομογενών μας. Έτσι η επαφή και σύνδεση που υπάρχει σήμερα μεταξύ Οι.Ομ.Κω. και ΣΥΡΚΙ (Σύνδεσμος Υποστήριξης Ρωμαίκων Κοινοτικών Ιδρυμάτων) κατά κύριο λόγο, θα διαχυθεί και θα καλύψει όλη την επικράτεια της Πόλης.

Να λειτουργήσουμε με κοινό σχέδιο

Η υλοποίηση των προαναφερόμενων δύο πυλώνων μπορεί να γίνει υπό τον συντονισμό και την κάλυψη της Οι.Ομ.Κω. Σχεδόν όλοι οι στόχοι που τίθενται παραπάνω περιλαμβάνονται στο ιδρυτικό πνεύμα και το καταστατικό της Οι.Ομ.Κω.

Οι σύλλογοι με τα στελέχη τους που επιθυμούν και μπορούν να συμβάλουν, θα συμμετέχουν στην υλοποίηση των δομών που αναφέρονται.

Μέχρι σήμερα ο κάθε Πολίτικος σύλλογος στην διασπορά δραστηριοποιείται κυρίως για την αυτοσυντήρηση του. Όμως με τους δύο πυλώνες καλούμαστε όλοι να λειτουργήσουμε με ένα κοινό σχέδιο, για κοινούς στόχους.

Οι σύλλογοι μας, ως νομικά πρόσωπα, θα παραμείνουν ως έχει, μέχρι η δυναμική που θα δημιουργηθεί από τα παραπάνω, θα καθορίσει τι θα συμβεί με αυτά. Δεν πρέπει να αποκλείσουμε την μελλοντική συγχώνευση των συλλόγων μας, τουλάχιστον αυτών που βρίσκονται στην Αθήνα, σε ένα φορέα.

Οι παραπάνω προτάσεις είναι μια συνοπτική παρουσίαση των σκέψεων που πηγάζουν από την πείρα και το βίωμα τεσσάρων δεκαετιών, με τα Κωνσταντινουπολίτικα κοινά. Σίγουρα μπορούν να εμπλουτιστούν με έναν ουσιαστικό διάλογο. Καταθέτονται με την ευκαιρία της Ημερίδας που οργανώνει η Οι.Ομ.Κω., για προβληματισμό πως μπορεί να γίνει η μετάβαση μας από τον κύκλο που έκλεισε σε έναν καινούργιο κύκλο, δημιουργικό και ελπιδοφόρο για το μέλλον της Πολίτικης Ρωμηοσύνης.

Γρηγόρης Κεσίσογλου